- Chuyên mục: Thánh Kinh Lược Khảo
Các gia hệ
Đời trị vì của Đa-vít
12 sách đầu tiên của Kinh Thánh chấm dứt ở chỗ dân tộc Hê-bơ-rơ bị bắt làm phu tù. Hai sách Sử ký nầy kể lại truyện tích ấy và kết thúc ở cùng một điểm ấy. Hai sách nầy tóm tắt mọi điều xảy ra từ trước, và chú ý đặc biệt đến đời trị vì của Đa-vít, Sa-lô-môn và các vua Giu-đa kế tiếp.
Một phần sách I Sử ký giống như sách II Sa-mu-ên. Nó chép riêng truyện tích Đa-vít, và trước đó có 9 đoạn chép gia hệ dùng làm tiểu dẫn. Các gia hệ gồm cả thời gian từ A-đam cho tới khi dân Giu-đa hồi hương sau cuộc lưu đày, và dường như là một bản tóm tắt cả thánh sử trước đó.
Tác giả
I Sử ký, II Sử ký, E-xơ-ra, và Nê-hê-mi nguyên thủy là một bộ sách. Truyền thoại Do-thái luôn luôn cho rằng E-xơ-ra là tác giả của hai sách Sử ký nầy.
Thường nhắc đến các Sử ký, biên niên sử và công văn: "Sử ký vua Đa-vít" (ISu 27:24) "sách của Sa-mu-ên,đấng tiên kiến,... sách của Na-than, đấng tiên tri,... sách của Gát, đấng tiên kiến" (ISu 29:29) "sách truyện Na-than, là đấng tiên tri, và... sách tiên tri của A-hi-gia, người Si-lô, cùng... sách dị tượng của Giê-đô, đấng tiên kiến" (IISu 9:29) "sách truyện của Sa-ma-gia, đấng tiên tri,... sách Y-đô, đấng tiên kiến" (IISu 12:15) "sách tuyện của tiên tri Y-đô" (IISu 13:22) "truyện Giê-hu, con trai Ha-na-ni, và truyện ấy đã đem vào sách các vua Y-sơ-ra-ên" (ISu 20:34) "sách truyện các vua" (IISu 24:27); "đấng tiên tri Ê-sai đã biên chép các công sự khác của Ô-xia từ đầu đến cuối" (IISu 26:22) "sách dị tượng của Ê-sai,đấng tiên tri" (IISu 32:32) "sách các vua Giu-đa và Y-sơ-ra-ên" (IISu 32:32) "các lời của đấng tiên kiến" (IISu 33:18).
Vậy, ta thấy rằng tác giả đã được đọc các nhựt ký và công văn mà ngày nay ta không biết. Ông cũng được đọc các sách trước đây của Cựu Ước. Do Đức Chúa Trời giúp đỡ, ông đã sao lại, bỏ bớt, hoặc thêm vào những tài liệu phù hợp với chính tác phẩm của mình. Như vậy, trong phần nầy của Cựu Ước, chúng ta có hai bản tường thuật.
Sự quan trọng của hai bản tường thuật
Vì tin rằng cả Kinh Thánh là Lời Đức Chúa Trời cốt để cho mọi người sử dụng, nên chúng tôi tự hỏi phải chăng khi lặp lại Hai Lần phần nầy của thánh sử, Ngài còn nhắm mục đích nào khác ngoài ra nhu cầu trực tiếp của E-xơ-ra, là tái định cư nhơn dân trên xứ sở và cải tổ quốc gia?
Thường thì sự lặp lại rất quan trọng.Ít ra, chúng ta cũng phải cẩn thận, chớ xao lãng phần nầy của Kinh Thánh. Mặc dầu chúng ta thường tưởng sự đọc sách Các vua và sách Sử ký là hơi khô khan, nhưng nó có chứa truyện tích về các cách Đức Chúa Trời đối xử với dân Ngài, và mỗi khi đọc, ta lại tìm thấy trong đó những viên ngọc đẹp nhứt của Kinh Thánh.
Điểm khác nhau giữa hai sách Các vua và hai sách Sử ký
Sách Các vua tường thuật song song lịch sử của nước phía Bắc và nước phía Nam, còn sách Sử ký chỉ chuyên chú vào nước phía Nam. Sách Sử ký dường như trước nhứt chuyên chú vào nước của Đa-vít, và cứ mô tả triều đại của ông cho tới lúc đương thời tác giả.
ISu 1:1-9:44
Các gia hệ
Dường như mục đích trực tiếp của các gia hệ nầy là để tái định cư nhơn dân trong xứ tùy những văn kiện của nhà nước.Những người từ chốn lưu đày trở về được phép nhận đất đai mà gia tộc xưa kia đã chiếm giữ. Trong đời Cựu Ước, đất đai được cấp phát cho các gia tộc, và không thể đem bán vĩnh viễn đến nỗi gia tộc mất hẳn quyền sở hữu. Nếu bán đi, thì đến năm hân hỉ, phải trả về gia tộc vốn là sở hữu chủ (xem dưới Lê-vi ký 25).
Chức thầy tế lễ cũng truyền tử lưu tôn.Thầy tế lễ vẫn có con trai mình kế chức. Đó là luật pháp trong xứ.
Về dòng vua Đa-vít cũng vậy. Lời hứa quan trọng và quí báu hơn hết: Đấng Cứu thế sẽ phát xuất từ gia tộc Đa-vít. Các gia hệ nầy cốt ý theo dõi sự lưu truyền dòng dõi Đa-vít.
Hầu hết các gia hệ không đầy đủ, và các bản liệt kê có lắm chỗ gián đoạn. Chắc tác giả đã dựa vào nhiều tài liệu ghi trên tấm bảng, chỉ thảo và giấy da bò non, mà lập các gia hệ nầy; còn một phần thì chép ở các sách trước của Cựu Ước.
9 đoạn chép gia hệ nầy là dây ràng buộc cả lịch sử Kinh Thánh từ trước tới đây, từ thế hệ nầy tới thế hệ khác. Ta không cần đọc để tài bồi đời tin kính, như những phần khác của Kinh Thánh. Nhưng thật ra, các gia hệ nầy và các gia hệ tương tự rải rác khắp Cựu Ước, chính là "bộ xương" của Cựu Ước, là phần liên kết cả Kinh Thánh làm một, khiến cho Kinh Thánh được thống nhứt và có vẻ là LỊCH SỬ thật, chớ không phải là thần thoại.
10:1-12:40
Đa-vít được tôn làm vua
Nếu không kể các gia hệ, thì sách II Sa-mu-ên và sách I Sử ký chỉ chuyên chép về đời trị vì của Đa-vít. Cả hai sách gần như kể lại những việc giống nhau. Nhưng sách I Sử ký đặc biệt chú ý đến sự tổ chức cuộc thờ phượng ở Đền thờ. Vì sách I Sử ký được chép sau khi nhơn dân từ chốn lưu đày trở về, nên tưởng nói điều nầy cũng chẳng phải là sai lạc: Sách I Sử ký ví như một bài giảng lịch sử, căn cứ vào sách II Sa-mu-ên, cốt để khuyến khích những phu tù mới hồi hương hãy khôi phục địa vị xứng đáng cho sự thờ phượng nơi Đền thờ trong cuộc sanh hoạt quốc gia của họ.
Trong sách IISa 2:1-4:12 có chép thể nào Đa-vít được tôn làm vua xứ Giu-đa (sau khi Sau-lơ băng hà), đóng đô tại Hếp-rôn, là thành của Áp-ra-ham, và trị vì tại đó 7 năm rưỡi. Trong thời gian ấy ông phải giao chiến với Ích-bô-sết, con trai của Sau-lơ. Rồi sau khi Ích-bô-sết qua đời, Đa-vít được tôn làm vua cả nước Y-sơ-ra-ên.
Khi làm vua cả nước Y-sơ-ra-ên rồi,hành động thứ nhứt của Đa-vít là chiếm lấy Giê-ru-sa-lem và chọn nó làm thủ đô toàn quốc. Việc nầy được thuật đầy đủ hơn ở II Sa-mu-ên 5. Giê-ru-sa-lem ở gần trung tâm của xứ hơn mọi thành khác, và khó chiếm vì ở trên ngọn núi, các phía Đông, Tây, và Nam có thung lũng bao quanh. Trong khoảng 400 năm từ Giô-suê đến Đa-vít, dân Y-sơ-ra-ên đã không chiếm được thành nầy, và người Giê-bu-sít vẫn còn ở đó (Gios 15:63 IISa 5:6-10 ISu 11:4,5).
Bí Chú Khảo Cổ: Khe nước
Năm 1866, ông Warren, nhơn viên "Quỹ Thám hiểm xứ Pa-lét-tin," đã tìm thấy khe nước (IISa 5:8) do đó các chiến sĩ của Đa-vít vào được thành Giê-ru-sa-lem. Đây là một đường hầm thoai thoải, có tam cấp, đục trong đá, từ đỉnh đồi chạy xuống khe Ghi-hôn ở chơn đồi phía Đông; như vậy, từ phía trong vách thành, người ta có thể đi tới một nguồn nước. Đồi có một vách thành bao quanh, dày gần 8 thước tây. Không ai chiếm được nó cho tới ngày Đa-vít khám phá ra lối bí hiểm nầy đi từ khe nước vào trong thành.
Bí Chú Khảo Cổ: Tường thành do Đa-vít xây cất
ISu 11:8 chép rằng Đa-vít "xây tường thành bốn phía." Người ta đã tìm thấy di tích của tường thành nầy,dài 130 thước. Ở nhiều chỗ, còn trông thấy nền cũ của người Giê-bu-sít ở dưới tường thành do Đa-vít xây cất.
13:1-16:43-- Chở hòm giao ước lên thành Giê-ru-sa-lem
Hòm giao ước đã bị quân Phi-li-tin chiếm mất (ISa 4:11). Nó ở nơi chúng 7 tháng (ISa 6:1). Rồi nó được gởi trả dân Y-sơ-ra-ên, và đặt ở Ki-ri-át-Giê-a-rim 20 năm (ISa 7:2). Ki-ri-át-Giê-a-rim cách thành Giê-ru-sa-lem chừng 10 dặm về phía Tây-bắc. Đa-vít đã chọn Giê-ru-sa-lem làm thủ đô toàn quốc, bèn nhóm họp toàn dân Y-sơ-ra-ên để thỉnh hòm giao ước lên Giê-ru-sa-lem trong một cuộc lễ rước hết sức long trọng.
Nhưng việc U-xa chẳng may xảy ra (ISu 13:10), đã làm gián đoạn cuộc lễ rước. U-xa chết vì cử chỉ xung động toan cứu hòm giao ước (13:9), thì ta tưởng như là nghiêm khắc quá. Tuy nhiên, chỉ người Lê-vi được phép khiêng hòm giao ước (15:2,13). Lại nữa, hành động của U-xa là trực tiếp vi phạm luật pháp (Dan 4:15), nên sự chết của ông là lời cảnh cáo mọi người phải cẩn thận.
Sau 3 tháng đặt tại nhà Ô-bết-Ê-đôm (ISu 3:14), là người Lê-vi (15:17,18,21,24), hòm giao ước được rước về Giê-ru-sa-lem giữa sự vui mừng cả thể, và được đặt vào nhà trại mà Đa-vít đã dựng cho nó (15:1).Còn nhà trại nguyên thủy thì ở Ga-ba-ôn (21:29).
Đa-vít cưới nhiều vợ (14:3) thì trái với luật pháp của Đức Chúa Trời. Nhưng đó là thói tục của các vua thời xưa, và là một dấu hiệu của uy tín và vương quyền mà nhơn dân dường như mong thấy nơi người cai trị họ. Đương thời Cựu Ước, Đức Chúa Trời dường như khoan dung sự đa thê đó. Tuy nhiên, trong những lúc gia đình lục đục, Đa-vít thật đã gặt trái của sự đa thê (xem thêm IISa 13:1-39).
ISu 17:1-27
Đa-vít định xây cất Đền thờ
Đó là ý của Đa-vít, Đức Chúa Trời thỏa lòng với một nhà trại (câu 4-6). Tuy nhiên, Ngài cũng chiều theo Đa-vít. Nhưng Ngài chẳng để ông xây cất Đền thờ, vì ông "là một tay chiến sĩ" (ISu 28:3)và "đã đổ huyết ra nhiều" (ISu 22:8). Rồi Ngài giao nhiệm vụ ấy cho Sa-lô-môn (ISu 17:11-14 28:6).
ISu 18:1-20:8
Những cuộc chiến thắng của Đa-vít
(xem thêm IISa 8:1-18)
ISu 21:1-30-- Kiểm tra dân số
(xem thêm IISa 24:1-25)
ISu 22:1-19
Đa-vít dự bị cho Đền thờ
Dầu Đức Chúa Trời cấm Đa-vít xây cất Đền thờ, nhưng ông đã đặt kiểu Đền thờ, và để một phần lớn đời trị vì của mình mà thâu góp rất nhiều vàng, bạc, và đủ thứ vật liệu xây cất; theo nhiều người ước lượng khác nhau, thì tổng số vật liệu xây cất đáng giá từ 2 đến 5 tỷ Mỹ kim. Đền thờ nầy "phải rất nguy nga, có danh tiếng rực rỡ trong các nước" (ISu 22:5). Đền thờ phải là vinh quang tột bậc của nước Y-sơ-ra-ên. Lời Đa-vít khuyên bảo Sa-lô-môn ở đây lại được giải rộng hơn ở đoạn 28.
ISu 23:1-32
Chỉ định phận sự của người Lê-vi
Không cần khiêng Đền tạm nữa (câu 26),vì bây giờ Đền thờ sẽ đặt luôn ở Giê-ru-sa-lem; vậy, công việc của người Lê-vi được xác định lại. Một số người Lê-vi sẽ cai quản công việc của Đền thờ (câu 4); một số giữ cửa (câu 5); một số làm nhạc công (câu 5); có một ban hát gồm 4000 người Lê-vi (câu 5 ISu 15:16). Một số làm "quan đốc lý và quan xét"(ISu 23:4); một số "cai quản các việc ngoài của Y-sơ-ra-ên" (ISu 26:29); một số "cai trị các việc của Đức Chúa Trời và việc của vua" (ISu 26:32).Khoản chót nầy dường như tỏ ra người Lê-vi dự phần công việc hành chánh cũng như dự phần công việc tôn giáo.
ISu 24:1-31
Tổ chức các thầy tế lễ
Họ được tổ chức thành 24 ban để hầu việc trong Nơi Thánh. Họ được gọi là "các trưởng của Nơi Thánh" và "các trưởng của Đức Chúa Trời" (câu 5). Họ phụ trách dâng các của lễ.Công vụ của họ chấm dứt khi Đấng Christ ngự đến! Khá hài hước thay, chính "các thầy tế lễ" đã âm mưu đóng đinh Đấng Christ vào Thập tự giá (Mat 27:1,6,20,41)! Không có chỗ nào trong Tân Ước gọi các chức dịch Tin Lành là "thầy tế lễ." Thơ Hê-bơ-rơ đã được chép để tỏ ra rằng không cần "các thầy tế lễ" nữa. Chỉ có Kh 1:6 5:10 và 20:6 dùng chữ "thầy tế lễ" theo một ý nghĩa của đạo Đấng Christ, và trong trường hợp nầy, nó ứng dụng cho Hết Thảy tín đồ của Ngài, chớ không ứng dụng cho một hạng tín đồ đặc biệt muốn đè đầu những tín đồ khác.
ISu 25:1-27:34
Thêm sự tổ chức
Để có hiệu lực trong sự thờ phượng ở Đền thờ và trong sự cai trị quốc gia; nhứt là tổ chức các nhạc công mà nhiệm vụ không chấm dứt khi Đấng Christ ngự đến, nhưng lại có ý nghĩa mới mẻ. Đa-vít là một đại nhạc sĩ. Tất cả linh hồn ông vui thỏa vì làm cho các từng trời vang lừng những bài ca khen ngợi Đức Chúa Trời (ISu 15:27,28 ISu 16:41,42).
ISu 28:1-29:30
Lời nói và lời cầu nguyện sau chót của Đa-vít
Liên quan đến Đền thờ. Đó là điều lòng ông chăm chú vào trong lúc linh hồn ông bay lên "nhà đời đời... không phải bởi tay người làm ra" (IICo 5:1). "Người theo lòng Ngài" (ISa 13:14) đã "phụng sự thế hệ mình" một cách cao thượng. Chắc ông vui mừng biết bao vì được gặp Đấng sau nầy mang danh hiệu "Con vua Đa-vít" (Mat 22:42)."