VESPASIAN, TITUS F.

(?-79 SC)

Vespasian, nguyên ông tên là Titus Flavius Vespasian. Ông là hoàng đế đầu tiên của La mã đế quốc thuộc dòng họ Flavius; ông không nằm trong giới quí tộc La mã nhưng thuộc giai cấp trưởng giả và tư sản tại Italia thời bấy giờ. Cả ông và gia đình ông mang nặng thành kiến đối với tầng lớp thượng lưu. Nói cho đúng dòng họ này rất ưa thích nếp sống Đông phương, cho nên tất cả thân tộc đều tập họp vây quanh mình một số kẻ hầu hạ và bè bạn toàn dân Đông phương, đặc biệt là người Y-sơ-ra-ên, Hê-rốt Agrippa II rất thân thiện với nhà Flavius; lại thêm Berenice, vợ ông (có chép ở Công vụ các sứ đồ 25:1) khá xinh đẹp cũng khiến cho ông vua háo sắc Titus này có thêm nhiều cảm tình với gia đình đó. Chính sử gia Josephus là một người Y-sơ-ra-ên nhưng lại mang họ ông để tỏ lòng tôn kính hoàng gia và ông vua đã bảo trợ mình, hầu dễ bề tiến thân.

Vespasian trước sau là một người lính già quen sống đơn giản. Tuy nhiên về hành chánh, cầm quyền thì rất cương quyết. Ông đã đập tan những cuộc nổi loạn giữa phe Bativiaw và các nhóm khác ở Goloa, trong khi Titus con ông cuồng điên đập phá san bằng thành phố Giê-ru-sa-lem. Thành thánh này đã hoàn toàn bị thiêu hủy, và đặt dưới quyền cai trị của hoàng đế qua một đại diện. Vespasian cẩn thận tăng cường phòng thủ các biên giới. Ông cũng lo xây dựng một kho tàng cho đế quốc, nên không quên thu các thứ thuế. Họ đã thiết dựng một nhà bảo tàng Coleseum hết sức đồ sộ. Vespasian qua đời năm 79 SC, và con ông là Titus lên kế vị.

Sử kể rằng Vespasian là người rất nhân từ, thấy ai phải bị kết án tử hình thì ông xúc động đổ nước mắt. Một binh sĩ già dặn đã đổ bao nhiêu máu, đến nỗi Thành Thánh Giê-ru-sa-lem ông cũng không buông tha, mà lại tỏ ra cử chỉ nhân đạo, thì ai có thể tin được? Sách sử không ghi lại về một cuộc khủng bố Cơ Đốc nhân nào dưới đời trị vì của ông. Nhưng riêng Suetonius, nói Vespasian chẳng vui khi thấy một ai phải chết vì bị lên án; và ông thương khóc khi thấy một kẻ tội đồ bất đắc dĩ bị hành quyết. Như vậy, có phải nạn nhân đó là những Cơ Đốc nhân bị tòa án nhân danh Vespasian tuyên án xử tử không? Người ta đặt nghi vấn: Lẽ nào một Vespasian tỏ tâm địa cay ghét và sát hại người Y-sơ-ra-ên và đạo Do Thái, mà lại làm ngơ đối với đoàn thể con dân Chúa sao? Tất cả vẫn còn là những bí mật không thể hiểu nổi trong lịch sử!